These pages are written in Unicode encoding

 

Στοιχειοθεσία καὶ σελιδοποίηση κριτικῶν ἐκδόσεων

Ἕνα ἀπὸ τὰ μοναδικὰ στὴν ἀγορὰ ἐργαλεῖα ποὺ κατασκευάσαμε καὶ χρησιμοποιοῦμε εἶναι τὸ PARALLEL. Μὲ αὐτὸ μποροῦμε νὰ στοιχειοθετήσουμε καὶ νὰ σελιδοποιήσουμε ὁποιαδήποτε κριτικὴ ἔκδοση ὅσο πολύπλοκη καὶ ἀν εἶναι καὶ ὅποιες γλῶσσες καὶ ἂν περιέχει. Ἂς δοῦμε πῶς δουλεύει τὸ PARALLEL. Στὴν παρακάτω κριτικὴ ἔκδοση:


τὴν ὁποία μπορεῖτε νὰ δεῖτε καὶ σὲ PDF Acrobat, βλέπουμε πέντε εἴδη κειμένων: τὸ ἀρχαῖο ἑλληνικὸ κείμενο, τὴν γαλλικὴ μετάφραση, τὸ κριτικὸ σῶμα, τὶς βιβλιογραφικὲς παραπομπὲς καὶ τὶς ὑποσημειώσεις. Τὰ λήμματα τοῦ κριτικοῦ σώματος ἐντοπίζονται μέσα στὸ ἀρχαῖο κείμενο μέσω τοῦ ἀριθμοῦ ἀράδας (καὶ μὲ τὴν βοήθεια ἑνὸς ἀριθμοῦ σὲ ἐκθέτη ὅταν τὸ ἴδιο λήμμα παρουσιάζεται πιὸ πολλὲς φορὲς στὴν ἴδια ἀράδα). Οἱ βιβλιογραφικὲς παραπομπὲς ἀριθμοῦνται μὲ λατινικὰ γράμματα ἐνῶ οἱ ὑποσημειώσεις μὲ ἀριθμούς. Καὶ οἱ δύο αὐτὲς ἀριθμήσεις ξαναρχίζουν ἀπὸ τὴν ἀρχὴ σὲ κάθε δισέλιδο.

Τονίζουμε ὅτι τόσο ἡ σελιδοποίηση ὅσο καὶ οἱ ὀριοθέτες ποὺ διαλέξαμε εἶναι καθαρὰ στὰ μέτρα τοῦ συγκεκριμένου παραδείγματος καὶ ὅτι γιὰ κάποια ἄλλη περίπτωση θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι τελείως διαφορετικοί: δὲν ὑπάρχει περιορισμὸς οὔτε στὸν ἀριθμὸ μπλὸκ κειμένου, οὔτε στὶς σχέσεις μεταξύ τους, οὔτε στὸν ἀριθμὸ ὀριοθετῶν.

Τὸ ἐνδιαφέρον μὲ αὐτὴ τὴν σελιδοποίηση εἶναι ὅτι τὸ ἀρχαῖο κείμενο εἶναι πάντα ἀριστερὰ (στὴ ζυγὴ σελίδα), ἡ μετάφραση πάντα δεξιὰ (στὴν μονὴ σελίδα) καὶ τὰ ὑπόλοιπα γεμίζουν τὸν χῶρο ἀπὸ κάτω. Ἔτσι ἀκόμα καὶ ἂν ὑπάρχει δυσαναλογία ἀνάμεσα στὸ μέγεθος τοῦ κειμένου καὶ τῆς μετάφρασης τὰ ὑπόλοιπα κείμενα μοιράζονται καὶ ὁ ἀπὸ κάτω χῶρος γεμίζει πάντα ὁμοιόμορφα.

Στὸ παρακάτω σχήμα δείχνουμε τὸν ρόλο κάθε κειμένου καὶ τὶς σχέσεις ἀνάμεσα στὰ διάφορα μπλόκ:

Ἂν θέλετε πιὸ πολλὴ λεπτομέρεια, δέστε αὐτὴ τὴν εἰκόνα σὲ Acrobat PDF (μὴ διστάσετε νὰ χρησιμοιήσετε τὸν μεγεθυντικὸ φακὸ τοῦ Acrobat).

Προετοιμασία δεδομένων

Γιὰ νὰ φτιάξει τὸ δισέλιδο ποὺ βλέπετε μὲ κίτρινο φόντο, τὸ σύστημά μὰς χρησιμοποιεῖ δεδομένα ἀπὸ πέντε διαφορετικὰ ἀρχεῖα (ψευδο-)XML, ἕνα γιὰ κάθε μπλὸκ κειμένου.

Τὸ ἀρχεῖο τοῦ ἑλληνικοῦ κειμένου

Τὸ ἀρχεῖο αὐτὸ περιέχει δύο εἰδῶν ὀριοθέτες: <AC> .. </AC> γιὰ τὰ λήμματα τοῦ κριτικοῦ σώματος καὶ <Pn> ὅπου n εἶναι ἕνας φυσικὸς ἀριθμός, γιὰ τὴν παραλληλία.

Τὸ ἀρχεῖο τῆς μετάφρασης

Ἐδῶ ἔχουμε τριῶν εἰδῶν ὀριοθέτες: τοὺς <Pn> ὅπου n φυσικὸς ἀριθμός, για τὴν παραλληλία, ποὺ πρέπει νὰ εἶναι ἀριθμοὶ ἀντίστοιχοι μὲ τοὺς ὁμώνυμους ὀριοθέτες τοῦ ἀρχείου ἑλληνικοῦ κειμένου, <NOTE> ... </NOTE> γιὰ τὶς ὑποσημειώσεις καὶ <REF> ... </REF> γιὰ τὶς βιβλιογραφικὲς παραπομπές.

Τὸ ἀρχεῖο τοῦ κριτικοῦ σώματος

Οἱ ἴδιοι ὀριοθέτες <AC> ... </AC> ποὺ συναντήσαμε στὸ ἀρχεῖο ἑλληνικοῦ κειμένου καὶ ἕνας καινούργιος ὀριοθέτης <MULT> ποὺ ὑποδηλώνει τὸ μέρος ὅπου θὰ μπεῖ ἡ σειρὰ τοῦ λήμματος σὲ περίπτωση ποὺ ὑπάρξουν πολλὰ ὅμοια λήμματα στὴν ἴδια ἀράδα.

Τὸ ἀρχεῖο τῶν παραπομπῶν

Ὁ ὀριοθέτης <REF> ... </REF> ποὺ συναντήσαμε στὸ ἀρχεῖο μετάφρασης.

Τὸ ἀρχεῖο τῶν ὑποσημειώσεων

Ὁ ὀριοθέτης <NOTE> ... </NOTE> ποὺ συναντήσαμε ἐπίσης στὸ ἀρχεῖο μετάφρασης.

Δυνατότητα χρήσης ἑνὸς ἐπεξεργαστῆ κειμένου γιὰ τὴν ἑτοιμασία τῶν δεδομένων τῆς κριτικῆς έκδοσης

Γιὰ τοὺς χρῆστες ποὺ προτιμοῦν τὰ συστήματα WYSIWYG ἢ δὲν θέλουν νὰ πληκτρολογήσουν ὀριοθέτες (ἢ τουλάχιστον ὅσο γίνεται λιγότερους) δίνουμε τὴν δυνατότητα χρήσης ἑνὸς κοινοῦ ἐπεξεργαστῆ κειμένου (ὅπως τὸ MS Word). Στὴν περίπτωση αὐτὴ χρησιμοποιοῦμε τὶς ὑποσημειώσεις τοῦ ἐπεξεργαστῆ κειμένου γιὰ τὸ κριτικὸ σῶμα, τὶς παραπομπὲς καὶ τὶς ὑποσημειώσεις. Ἀντὶ νὰ ἑτοιμάζει πέντε ἀρχεῖα, ὁ χρήστης ἐτοιμάζει μόνο δύο. Ὁρίζουμε δὲ ὁρισμένες συμβάσεις χρήσης, ὅπως π.χ. τὰ λήμματα τοῦ κριτικοὺ σώματος νὰ ὑπογραμμίζονται.

Ἐδῶ μπορεῖτε νὰ δεῖτε ἕνα τέτοιο παράδειγμα, ὅπου ὁ ἐν λόγῳ ἐπεξεργαστὴς κειμένου εἶναι τὸ Microsoft Word. Μὴν τρομάξετε μὲ τὴν ἑλληνικὴ γραμματοσειρά: γιὰ νὰ δείξουμε ὅτι ὁ χρήστης μπορεῖ νὰ πάρει ὁποιαδήποτε γραμματοσειρὰ γιὰ τὰ ἑλληνικά, πήραμε ἐπίτηδες τὴν πιὸ ἄσχημη καὶ παράλογη γραμματοσειρὰ τοῦ κοινόχρηστου χώρου. Πρόκειται γιὰ ἕνα καθαρὰ ὑποθετικὸ παράδειγμα: ἄλλες συμβάσεις χρήσης μποροῦν νὰ ἐφαρμοσθοῦν, ἀφ᾿ ἧς στιγμῆς εἶναι πληροφοριακὰ ἐφαρμόσιμες καὶ ἀποτελεσματικές.